fbpx
16 sierpnia, 2021

Do UE i NATO przez Zakarpacie: co można i należy dokonać na poziomie regionalnym

Do UE i NATO przez Zakarpacie: co można i należy dokonać na poziomie regionalnym

Chociaż Zakarpacie nie zawsze jest tematem wiadomości jako miejsce pozytywnych wydarzeń w relacjach Ukrainy, w rzeczywistości najbardziej zachodni region Ukrainy powinien być głównym regionalnym terenem Ukrainy dla integracji europejskiej i euroatlantyckiej.

Ten region był ostatnim ze wszystkich, który stał się częścią Związku Radzieckiego i był najmniej objęty totalitarnym uciskiem sowieckim i praktykami „sowka”. Zamiast tego, dopiero w XX wieku Zakarpacie było częścią Monarchii Austro-Węgierskiej, Czechosłowacji i Węgier. W obrębie Zakarpacia znajduje się granica państwowa z 4 krajami UE i NATO, a Użgorod znajduje się bliżej do ponad 10 europejskich stolic niż Kijów.

Ze względu na historyczną wielokulturowość i wieloetniczność Zakarpacie jest idealnym miejscem do dialogu międzykulturowego i spójności, która jest jednym z filarów Unii Europejskiej.

Pomimo szokującej emigracji z regionu, wielu mieszkańców wyjeżdża do UE wyłącznie w tym celu, żeby zarobić, każdorazowo wracając na Ukrainę nie tylko z zarobionymi pieniędzmi, ale także z doświadczeniem pracy i życia zgodnie z unijnymi standardami. Jednocześnie Zakarpacie jest regionem aktywnych kontaktów międzynarodowych: istnieją tu nie tylko 2 konsulaty Węgier, ale także konsulaty Słowacji i Rumunii, ma siedzibę trzech konsulów honorych (Czech, Słowacji i Litwy), a ostatnio wznowiono pracę przedstawicielstwa MSZ Ukrainy;

UE opiera się na handlu, a Zakarpacie w ostatnich latach jest liderem wśród regionów Ukrainy w udziale eksportu do UE, który wciąż wynosi ponad 90%, czyli jest wyższy niż w innych regionach zachodnich, tj. chodzi o stałe ścisłe międzynarodowe kontakty biznesowe w regionie.

Istnieją też ciekawostki dotyczące współpracy z NATO.

W czasach radzieckich obwód zakarpacki był wykorzystywany jako lokalizacja strategicznych formacji wojskowych (lotnisko wojskowe w Mukaczewie, stacja radiolokacyjna „Dnipro”, system rakiet przeciwlotniczych około miasta Beregowo itp. Obecnie jest to jedna z najpotężniejszych ekip Sił Zbrojnych Ukrainy – 128 Oddzielna Górska Brygada Szturmowa, która m.in brała udział w zaciętych bitwach pod Debalcewem. Infrastruktura wojskowa Zakarpacia jest już wykorzystywana przez Siły Zbrojne Ukrainy do wewnętrznych ćwiczeń wojskowych i może być wykorzystana do ćwiczeń sponsorowanych przez NATO w regionie. Nawiasem mówiąc, odbyły się tutaj szkolenia Wielonarodowego Batalionu Inżynieryjnego „TYSA” (Blonde Avalanche 2014).

Czy wystarczająco Ukraina korzysta z możliwości Zakarpacia do swojej integracji europejskiej i euroatlantyckiej? Oczywiście że nie.

Chociaż to nie jest pełna lista możliwości, który proponuje region.

O możliwościach Ukrainy dotyczących integracji infrastrukturalnej i inwestycyjnej z UE można przeczytać w osobnych publikacjach niniejszego wydania.

Nie tylko przemyt: dlaczego Zakarpacie powinno stać się nowym ośrodkiem inwestycyjnym Ukrainy

Możliwości transgraniczne

Mało kto wie, że Zakarpacie jest jedynym ze wszystkich regionów Ukrainy, który ma możliwość uczestniczenia we wszystkich 4 finansowanych przez UE programach współpracy transgranicznej z UE, a mianowicie Polska – Białoruś – Ukraina, Węgry – Słowacja – Rumunia – Ukraina, Rumunia – Ukraina oraz Dunajski Program Transgraniczny.

Dla przykładu: obwód lwowski może liczyć tylko na pierwszy program z tych programów.

Oznacza to, że żaden inny obwód Ukrainy nie ma tylu możliwości współpracy transgranicznej w ramach programów UE.

Ponadto w 2008 roku własnie na Zakarpaciu swoją działalność rozpoczęło Stowarzyszenie „Euroregion Karpaty – Ukraina”, które jest krajowym przedstawicielem Euroregionu Karpackiego, zrzeszającego 16 milionów ludzi w 5 krajach Europy Środkowo-Wschodniej – Ukrainie, Polsce, Rumunii, Słowacji i Węgrach.

Into The Eu And Nato Through Zakarpattia 1

W 2015 roku obwód zakarpacki otrzymał kolejne narzędzie przyciągania funduszy UE do Ukrainy: w Brukseli zarejestrowane zostało Stowarzyszenie Europejskie Współpracy Terytorialnej z Ograniczoną Odpowiedzialnością TYSA (EUWT Tisza). Obejmuje on węgierski obwód przygraniczny Szabolcs-Szatmár-Bereg, miasto Kisvárda i obwód zakarpacki.

Główne oczekiwania Ukrainy dotyczące tego zjednoczenia polegają na tym, że wieś Janosi koło Beregowa będzie miała wreszcie pełną linię sortowania odpadów, co pomoże wyjść z przestoju w sprawie rozwiązania problemu śmieci w obwodzie zakarpackim, który już stał się międzynarodowym problemem.

Czego można i należy dokonać

Aby wykorzystać wszystkie te możliwości i stworzyć nowe, Zakarpacie musi zgromadzić siłę, zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne.

Oczywiście na czyjeś żądanie znaczący wzrost eksportu nie nastąpi, a prowadzenie szkoleń według wymagań NATO wymaga inwestycji, dlatego jest to perspektywa na wiele lat. Przecież zorganizowanie dialogu kulturowego na Zakarpaciu o Europie na Ukrainie z udziałem przywódców państwowych i partnerów z sąsiednich krajów UE nie wymaga dużego wysiłku. Tylko kwestia polityczna.

Zwłaszcza, że powodów jest wiele.

Na przykład, jeśli tak czy inaczej cała Ukraina musi w maju obchodzić Dzień Europy, to dlaczego (oprócz Kijowa) nie uczynić z Zakarpacia miejsce takiego świętowania? W końcu właśnie tutaj, na Rachowszczyźnie, znajduje się symboliczny znak – geograficzny środek Europy.

On mógłby stać się ukraińskim odpowiednikiem forum w Krynicy w Polsce i w tym kierunku zespół forum Re: Open Zakarpattia jest gotowy do rozwijania własnej platformy.

Jeśli chodzi o projekty współpracy transgranicznej, teraz nadszedł czas, aby Ukraina i Zakarpacie wykazały determinację i przywództwo, ponieważ rozpoczyna się nowy 7-letni etap programów, do 2028 r.

I dążąc do tych celów dobrze byłoby wykonać następujące czynności:

  1. Posiadać odrębny program współpracy transgranicznej i wsparcia projektów o tym profilu na poziomie rady obwodowej na okres lat 2021-2028.
  1. Razem z sąsiednimi regionami Ukrainy adwokatować decyzję na poziomie parlamentu o zniesieniu podatku VAT na projekty transgraniczne, co faktycznie ostatnio zrobiono na zasadzie wyłączenia w sprawie polskiego kredytu na rozbudowę infrastruktury przygranicznej za 100 mln euro.
  1. Ukraiński rząd powinien zwrócić szczególną uwagę na wspieranie projektów transgranicznych, czy to na poziomie istniejącej infrastruktury Sekretariatu Gabinetu Ministrów, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego czy Wicepremiera ds. Integracji Europejskiej i Euroatlantyckiej, czy stworzyć osobną instytucję profilową. Na przykład Węgry mają Środkowoeuropejską Służbę Inicjatyw Transgranicznych (CESCI). Kluczową ideą tej instytucji byłoby zwiększenie zdolności regionów do realizacji projektów współpracy transgranicznej, zapewnienie pamięci instytucjonalnej i wsparcie państwa.
  1. Otworzyć na Zakarpaciu biuro integracji europejskiej, podobne do już istniejących w Chersonie i Dnieprze, pełniące funkcję koordynacyjną między władzami a społeczeństwem obywatelskim. Na Zakarpaciu bardzo brakuje takiego rodzaju koordynacji. Inicjatywa otwarcia takiego biura powinna pochodzić mianowicie z regionu.

Generalnie, jak słusznie doradzał dwukrotny premier Litwy, a dziś autorytatywny poseł do Parlamentu Europejskiego Andrius Kubilius na forum Re: Open Zakarpattia, Ukraina powinna wykorzystać historyczne i kulturowe więzi regionów takich jak Zakarpacie do stworzenia politycznej koalicji Karpackiej państw-sąsiedzi, które stałyby się nie tylko przyjaciółmi czy adwokatami Ukrainy w UE, ale także lobbystami jej wejścia zarówno do Unii Europejskiej, jak i NATO.

Pomysł jest oczywiście bardzo ambitny.

Ale są wszystkie możliwości, aby spróbować go wdrożyć na Ukrainie – a dokładnie na Zakarpaciu.

Tekst został sporządzony w ramach inicjatywy Re: Open Zakarpattia i po raz pierwszy został opublikowany w ramach specjalnego projektu w „Europejskiej Prawdzie”.

Re: Open Zakarpattia jest to projekt realizowany przez Instytut Strategii Środkowoeuropejskiej przy wsparciu Amerykańskiej Agencji Rozwoju Międzynarodowego (USAID).

 

Dmytro Tuzhansky, Dyrektor Instytutu Strategii Środkowoeuropejskiej

 InfoPost.Media

Comments